Langzaam begint het tot de Nederlandstalige media door te dringen dat het belangrijkste nieuws van dit moment de opstand in Egypte is. Alleen het AD opende gisteren met iets anders, namelijk met het opmerkelijke nieuws dat premier Rutte zijn telefoon in de toiletpot had laten vallen, maar dat alles het nog deed. De AD-lezer hoefde echter niet achter te blijven, al op pagina 5 stond er iets te lezen over de woedende Egyptenaren, de machteloze schietpolitie en over de president, die in het AD Mubarak werd genoemd.
Heet Mubarak nu Mubarak of misschien toch Moebarak? Voor de uitspraak maakt het niet uit, alle media spreken het met een -oe- uit en dat klopt ook wel met het Arabisch. Over de spelling is men wel erg verdeeld. Bij de NOS heet de man Mubarak, maar in Trouw, Parool en Telegraaf is juist Moebarak de naam. De laatste spelling is voor Nederlandstaligen wel toegankelijker. De oorspronkelijke spelling is een Arabische natuurlijk, مبارك , maar daar heeft bijna niemand hier wat aan.
In veel talen wereldwijd wordt met de u onze oe-klank weergegeven. Dichtbij huis zien we dat al in het Duits, maar ook in het Spaans, het Italiaans en in het Pools wordt het zo gedaan. Het Engels heeft geen systematische spelling, maar ook daar kan de u soms wel voor een oe-klank staan, bijvoorbeeld in pudding. Toen we dat woord in het Nederlands overnamen waren we ons van die oe-klank duidelijk niet bewust. Dat hoeft ook niet, welnee, het Nederlands is een éigen taal en daarin kunnen buitenlandse woorden best hun éigen uitspraak hebben. Bij namen ligt dat al wel gevoeliger.
De hoofdstad van Hongarije heet Boedapest, maar veel Nederlanders schrijven het als Budapest. De Hongaren trouwens ook, dus daar is wat voor te zeggen. Is Istanboel beter dan Istanbul? Het is allebei geen Turks (het Turks heeft een gekke i), maar het laatste lijkt er in elk geval wel meer op. Dubai of Doebai, Oeroezgan of Uruzgan? Bij die namen hóórt geen originele spelling, men schrijft in die landen immers in een ander schrift, dus de variant met u is net zo fictief als die met oe. Wat is dan nog de beste keuze voor ons Nederlands?
Vroeger was het makkelijk: als het als een oe klonk, dan spelden we het als een oe, tenzij de taal in kwestie in ons schrift werd gespeld, dan namen we meestal gewoon die buitenspelling over en vergisten we ons soms (net als bij pudding). Russische woorden en namen werden zo altijd met een oe gespeld: spoetnik, Chroesjtsjov en tegenwoordig ook Poetin weer. Bij alle andere buitennamen deden we dat ook maar gewoon zo, dat leek toch consequent. Engelsen doen het anders, die gebruiken meestal een u, net als de Duitsers dat doen. Nu zal het wel niet de Duitse gewoonte maar de Engelse zijn geweest die in ons taalgebied voor verwarring heeft gezorgd. De laatste jaren is de oe niet hip meer, de u is in de mode, en veel kranten schrijven over Dubai, Uruzgan en Mubarak. Alleen de Telegraaf blijft consequent voor de oe kiezen en sommige andere kranten twijfelen wat af, zoals gisteren zo duidelijk was te zien.
Wat moeten we met deze mode aan? Er is veel te zeggen voor die ouderwetse oe, die is immers duidelijk en in een aantal vaste namen ook ingeburgerd nu. Boedapest is de officiële spelling in het Nederlands, de Taalunie heeft dat zo ook in haar lijstje staan. Toch staat in dat lijstje ook Dubai en niet Doebai – dat land is zeker net niet oud genoeg. Wat mij betreft staan we Doebai voortaan toe, worden we weer werkelijk consequent en is ook Mubarak gewoon Moebarak – al zou ik nog liever zien dat we het binnenkort over hem niet eens meer hoefden te hebben.