’t Herindeelt maar aan in Nederland. De mafste gemeenten ontstaan er zo. Het nieuwste herindeelplan komt uit mijn eigen streek. Alkmaar gaat fuseren met Graft-De Rijp. Tussen Alkmaar en die mooie, landelijke gemeente ligt nog wel ’n Schermer, maar dat maakt niet uit. Er zijn al zulke gekke gemeentegrenzen gecreëerd de voorbije jaren, dan kan een exclave er ook nog wel bij.
Al lang volg ik de gemeentelijke herindelingen verwonderd. Onderzoeken bewijzen, dat kleine gemeenten goedkoper zijn dan grote, dus geld kan het argument niet zijn. Praktisch is ’t niet, zo’n megagemeente, dat is de reden vast ook niet. Centralisatie dan? Identiteit is geen argument, dat blijkt wel uit de resultaten. Stedelijke gemeenten fuseren met landelijke. Dorpen die niks met elkaar te maken hebben liggen ineens in één fusiegemeente. Overal in Nederland is de gekte toegeslagen. En eigenlijk weet niemand goed waarom.
Ik woon in de provincie Noord-Holland. Daar hebben we er weer wat pareltjes bij. Hollands Kroon bijvoorbeeld, een fusiegemeente waar het eiland Wieringen, de Wieringermeer, het West-Friese Niedorp en het aan Den Helder grenzende Anna Paulowna in zijn opgenomen. De bewoners richten zich in het dagelijks leven op regionale centra buiten de gemeente (Schagen, Den Helder, Hoorn) en vooral niet op elkaar. Toch hokken ze samen. Tegen hun zin, als je ’t zo hoort daar. Maar democratie is al helemaal het argument nooit geweest.
An sich ben ik niet tegen herindelingen. Met name voor uitdijende steden kunnen gemeentegrenzen het bestuur bemoeilijken. Alkmaar is daar een voorbeeld van. Eigenlijk zijn Alkmaar, Heerhugowaard, Langedijk en Heiloo samen één agglomeratie, maar er is niet één bestuur. Een fusie kan dan een optie zijn, al is nauw samenwerken ook goed.
Nog uitgesprokener zie je problematische gemeentegrenzen in Amsterdam, waar dorpen als Diemen en Duivendrecht zelfstandig blijven, ook al zijn ze volledig door de stad opgeslokt en maken de inwoners ook van de gemeentelijke voorzieningen van Amsterdam gebruik. Van Rotterdam kan hetzelfde worden gezegd. Daar kan een herindeling best nuttig zijn.
Maar grote gemeenten herindelen niet. Nee, herindelen, dat moet op het platteland, vindt Den Haag. De gemeenten waarvan al jaren wordt gezegd dat ze zo goed functioneren, net omdat ze zo klein zijn, moeten eraan. Voor de rest is er geen visie. De provincie zegt niet: De Rijp, fuseer anders met de Beemster of de Schermer, dat snijdt nog wel hout. Nee, gemeenten moeten het zelf maar uitvogelen. Onbekende belangen slingeren alle kanten uit. Rare grenzen worden niet getekend, maar getrokken. Geruzie in de raad. Sentimenten, gelazer. En dan een amorf resultaat.
In Alkmaar wordt nu gepraat over een referendum. Alsof dat wat uithaalt. Maar als ’t er komt, dan stem ik ‘ns tegen. Ik wil graag een constructieve burger zijn, heus, maar ik wil geen burger van een politiek gedrocht worden. Herindeel als ’t nodig is, of anders helemaal niet. Die ontzettende visieloosheid, wat is dat toch voor akelige mode?